Najtrudniejsze chwasty w burakach

Burak cukrowy to roślina o dużych wymaganiach agrotechnicznych, wrażliwa na zachwaszczenie i wszelkie czynniki ograniczające jego rozwój. Wśród zagrożeń obniżających plon i jakość surowca szczególne miejsce zajmują burakochwasty oraz pośpiechy. Choć często mylone, są to dwa odmienne zjawiska, które należy rozróżniać zarówno w diagnostyce polowej, jak i w zwalczaniu. Trudność w ich zwalczaniu wynika z faktu, że są genetycznie mocno spokrewnione z burakiem cukrowym, zatem nie ma herbicydów do ich selektywnego zniszczenia. Jedynym rozwiązaniem pozostaje ich ręczne wyrywanie.

Czym są pośpiechy i burakochwasty ?

Pośpiechy to rośliny buraka cukrowego z aktualnej uprawy, które przedwcześnie przechodzą w fazę generatywną (kwitnienie), zazwyczaj w wyniku działania stresu środowiskowego – przede wszystkim niskich temperatur w fazie siewki (tzw. jaryzacja), a następnie ocieplenia. Zjawisko to występuje szczególnie przy zbyt wczesnym siewie w chłodnych warunkach wiosennych.

Dlaczego to pośpiech?

• Roślina ma typowy pokrój buraka cukrowego, ale z widocznym pędem kwiatowym – to klasyczny objaw przedwczesnego przejścia w fazę generatywną.
• Pośpiechy pojawiają się w wyniku jaryzacji, czyli działania niskich temperatur we wczesnych fazach rozwoju buraka.
• Rosną one w rzędzie z innymi burakami, co świadczy o tym, że pochodzą z tej samej uprawy – to nie są samosiewy z poprzedniego sezonu.

Cechy wskazujące na burakochwast:

• Silne rozgałęzienie u nasady – typowa cecha dla roślin niehodowlanych lub potomstwa mieszańców.
• Brak wykształconego, zgrubiałego korzenia spichrzowego – korzeń jest cienki i palowy, co odróżnia go od prawidłowo rozwijającego się buraka cukrowego.
• Pokrój liści nieco odbiega od odmian typowych – liście są często węższe, matowe, czasem mniej unerwione lub bardziej pofałdowane.
• Miejsce znalezienia – jeśli taka roślina pojawiła się pojedynczo w rzędzie lub poza rzędami uprawowymi, może pochodzić z samosiewu nasion pośpiechów z poprzednich lat.

Przyczyny występowania

Burakochwasty pojawiają się w wyniku:

• niewłaściwej rotacji upraw i zbyt krótkich przerw w uprawie buraka na tym samym polu,
• osypywania się nasion z roślin pośpiechowych w poprzednich sezonach,
• nieprzestrzegania zasad czyszczenia maszyn i sprzętu uprawowego.

Pośpiechy są skutkiem:

• siewu w niekorzystnych warunkach termicznych (zwykle zbyt wczesnego),
• działania chłodu w fazie 2–4 liści właściwych, co prowadzi do jaryzacji,
• genetycznych predyspozycji niektórych odmian do wcześniejszego zakwitania.

Szkodliwość

Zarówno burakochwasty, jak i pośpiechy mają istotny wpływ na plon i jakość buraka cukrowego:

• Burakochwasty konkurują z roślinami uprawnymi o światło, wodę i składniki pokarmowe, a przy tym nie są objęte zabiegami ochrony i nie tworzą wartościowej masy korzeniowej. Ich obecność może również utrudniać zbiory i sprzyjać przenoszeniu chorób.
• Pośpiechy natomiast po zakwitnięciu hamują rozwój korzenia spichrzowego, znacznie ograniczając plon i zawartość cukru. Wytwarzają też twardy, zdrewniały pęd kwiatostanowy, który utrudnia zbiory mechaniczne i może uszkadzać sprzęt.

Metody zwalczania i zapobiegania

Skuteczna walka z tymi zagrożeniami wymaga zintegrowanego podejścia:

W przypadku burakochwastów:

• stosowanie odpowiedniego płodozmianu, z minimum 4-letnią przerwą między uprawami buraka na tym samym stanowisku,
• dokładne niszczenie resztek pożniwnych i roślin pośpiechowych przed ich osypaniem się,
• czyszczenie maszyn po zbiorze buraka,
• stosowanie herbicydów skutecznych w zwalczaniu samosiewów buraka, z zachowaniem rotacji substancji czynnych.

W przypadku pośpiechów:

• unikanie zbyt wczesnych siewów, szczególnie w regionach narażonych na wiosenne przymrozki,
• wybieranie odmian mniej podatnych na jaryzację,
• usuwanie roślin pośpiechowych z plantacji zaraz po zauważeniu, zanim wytworzą nasiona.

Podsumowanie

Burakochwasty i pośpiechy to zjawiska, które mogą znacznie obniżyć efektywność uprawy buraka cukrowego. Mimo podobieństwa w szkodliwości, różnią się pod względem przyczyn i metod zwalczania. Ich rozpoznanie i szybka reakcja są kluczowe dla uzyskania wysokiego plonu oraz jakości technicznej surowca.

Gdy pośpiechy zdążą wytworzyć nasiona, nie wystarczy je tylko wyrwać. Należy wynieść je poza obręb plantacji by z osypanych i pozostawionych na polu nasion nie wyrosły w przyszłych sezonach wręcz całe kolonie burakochwastów.

Dlatego skuteczna agrotechnika, monitorowanie upraw oraz profilaktyka są podstawą ograniczania tych niepożądanych zjawisk. Jedyną skuteczną metodą ich usunięcia z plantacji jest ręczne wyrywanie.