Ochrona chemiczna buraka cukrowego przed chwościkiem buraka (Cercospora beticola) z uwzględnieniem diagnostyki i strategii zabiegowej

Chwościk buraka (Cercospora beticola) pozostaje najgroźniejszą chorobą liści buraka cukrowego w Polsce. Straty plonów sięgają nawet 30%, a spadek polaryzacji dodatkowo pogarsza opłacalność uprawy. Kluczowym elementem skutecznej ochrony jest zarówno poprawna diagnostyka objawów, jak i trafnie zaplanowany program zabiegów chemicznych. Wczesna reakcja na pierwsze symptomy infekcji może przesądzić o sukcesie ochrony.

Diagnostyka: chwościk czy bakteryjna plamistość liści buraka?

W ostatnich sezonach cukrownie i doradcy terenowi zwracają szczególną uwagę na problem mylenia objawów chwościka buraka z bakteryjną plamistością liści (wywoływaną m.in. przez Pseudomonas syringae). Obie choroby objawiają się plamami o zbliżonym rozmiarze, jednak różnią się szczegółami:

Chwościk buraka – początkowo małe, okrągłe plamy o średnicy 2–5 mm, z jasnym środkiem i ciemną, czerwonawą lub brunatną obwódką. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do nekrozy i przedwczesnego zamierania liści.

Bakteryjna plamistość – plamy są również drobne, często wodniste w początkowym stadium, z żółtawą lub oliwkową obwódką. Brakuje charakterystycznego „popielatego środka”, a objawy są mniej koncentryczne.

Pomylenie chorób skutkuje nieprawidłowym doborem preparatu – fungicydy nie działają na bakterie, a klasyczna ochrona miedziowa ma ograniczone działanie na chwościka.

Zalecany program ochrony chemicznej

Cukrownie w Polsce rekomendują strategię opartą na rotacji substancji czynnych oraz włączeniu miedzi w pierwszym zabiegu, szczególnie w warunkach podejrzenia infekcji bakteryjnej.

Zabieg 1 – zapobiegawczo / interwencyjnie przy pierwszych objawach

Cel: ograniczenie presji bakteryjnej i wczesnej infekcji grzybowej.

Zalecany środek:

• Curzate Cu 49,5 WP – środek zawierający tlenochlorek miedzi (25%) i cymoksanil (24,5%)
  Dawka: 2,0 kg/ha
  Uwagi: Cymoksanil działa wgłębnie, skuteczny przeciwko wczesnym infekcjom Cercospora, a miedź ogranicza infekcje bakteryjne.

Zabieg 2 – około 14–21 dni po pierwszym, w zależności od warunków pogodowych i presji choroby

Cel: ochrona liści asymilacyjnych w fazie największego rozwoju roślin.

Zalecane środki (naprzemiennie):

• Duett Start 497 SC – epoksykonazol (187 g/l) + fenpropimorf (310 g/l)
  Dawka: 0,6 l/ha
  Uwagi: Działanie układowe i powierzchniowe, dobra skuteczność na chwościka.
  lub
  
• Revytrek 500 SC – mefentryflukonazol (100 g/l) + piraklostrobina (400 g/l)
  Dawka: 1,0 l/ha
  Uwagi: Nowoczesny fungicyd z grupy triazoli i strobiluryn. Bardzo dobra ochrona liści i działanie zapobiegawcze.

Uwagi praktyczne i zalecenia cukrowni

1. Monitoring pól – regularna lustracja co 4–5 dni od końca czerwca. Decyzję o pierwszym zabiegu należy podjąć przy porażeniu ok. 5% roślin.
2. Dobór środka zależny od warunków – przy wysokiej wilgotności i temperaturach >20°C ryzyko chwościka rośnie gwałtownie.
3. Rotacja substancji czynnych – unikać stosowania tych samych grup chemicznych w kolejnych zabiegach.
4. Unikać zabiegów „na oko” – nawet najlepszy fungicyd nie uratuje plonu, jeśli zostanie użyty za późno.

Podsumowanie

Skuteczna ochrona buraka przed chwościkiem buraka wymaga precyzyjnej diagnostyki, odpowiedniego momentu zabiegu oraz stosowania rekomendowanych przez cukrownie mieszanin środków ochrony roślin. Włączenie miedzi w pierwszym zabiegu to strategia, która pozwala jednocześnie ograniczyć infekcje bakteryjne i wczesne formy grzybów. Odpowiednio dobrany program dwuzabiegowy daje szansę na utrzymanie wysokiego potencjału plonotwórczego plantacji i maksymalizację opłacalności produkcji.