Wpływ niższej liczby stopniodni na dojrzewanie i plonowanie kukurydzy

Kukurydza 2025 – wysoka wilgotność ziarna, niskie temperatury, opóźnione dojrzewanie. W wielu regionach Polski rolnicy zauważyli, że tegoroczna kukurydza ma znacznie wyższą wilgotność ziarna niż w latach ubiegłych. Mimo że rośliny wyglądały zdrowo, proces dojrzewania wyraźnie się wydłużył. Główną przyczyną tego zjawiska jest niższa niż zwykle liczba tzw. stopniodni (sumy temperatur efektywnych), które są kluczowym czynnikiem determinującym tempo rozwoju kukurydzy.

Czym są stopniodni i dlaczego są tak ważne dla kukurydzy?

Stopniodni (ang. Growing Degree Days, GDD) to suma temperatur dobowych powyżej progu rozwoju kukurydzy, który wynosi zazwyczaj 6°C. Każdy dzień, w którym temperatura średnia przekracza ten próg, dostarcza roślinie pewną ilość „ciepła rozwojowego”. Im wyższa liczba zgromadzonych stopniodni, tym szybciej kukurydza przechodzi kolejne fazy rozwojowe — od wschodów, przez kwitnienie, aż po dojrzałość fizjologiczną ziarna.

Aby kukurydza dojrzała w pełni i mogła osiągnąć niską wilgotność ziarna (<30%), musi zgromadzić określoną liczbę stopniodni — od 2200 do 2700 GDD, w zależności od wczesności odmiany (FAO 200–260). W 2025 roku w wielu regionach Polski zanotowano o 150–300 stopniodni mniej niż w typowym sezonie, co znacząco spowolniło proces dojrzewania.

Jak niższa liczba stopniodni wpłynęła na wilgotność kukurydzy?

Brak wystarczającej ilości ciepła spowodował, że kukurydza wchodziła w fazę dojrzałości fizjologicznej z dużym opóźnieniem. Ziarno nie zdążyło w pełni „doschnąć” na roślinie, co przełożyło się na wysoką wilgotność zbiorczą, często przekraczającą 35–40%. Zbyt niska temperatura i wilgotna jesień ograniczyły naturalne oddawanie wody z kolb.

Dodatkowo, we wrześniu i październiku 2025 roku występowały:

• niskie amplitudy temperatur dobowych, co ograniczyło proces transpiracji,
• częste opady i wysoka wilgotność powietrza, które spowolniły dosychanie ziarna,
• mniejsza ilość dni słonecznych, co obniżyło aktywność fotosyntetyczną roślin.

W efekcie kukurydza zebrana nawet w drugiej połowie października charakteryzuje się wysoką wilgotnością, co zwiększa koszty suszenia i obniża efektywność ekonomiczną uprawy.

Rolnicy zgłaszają, że w porównaniu do poprzednich lat, zwiększyła się różnica między próbą braną z kolby a wilgotnością po młocce. O ile wcześniej różnica ta wynosiła 2 – 3 procent, to w tym roku niejeden plantator się zdziwił, kiedy po próbie z kolby na poziomie 30%, ziarno po przejściu przez kombajn miało wilgotność 35 – 36 procent!

Wpływ stopniodni na plon kukurydzy

Choć mniejsza liczba stopniodni w pierwszej części sezonu może ograniczać wzrost, największy wpływ ma ona na etap nalewania ziarna. W tym okresie każda doba z odpowiednią ilością ciepła sprzyja odkładaniu skrobi i suchej masy. Gdy brakuje ciepłych dni, ziarno jest słabiej wypełnione, a plon suchego ziarna spada nawet o 10–20%.

W 2025 roku wiele gospodarstw obserwuje plony brutto na poziomie 13–15 t/ha, ale przy wysokiej wilgotności ziarna (np. 38–40%), co po przeliczeniu

na suchą masę daje zaledwie 8–9 t/ha. Oznacza to realny spadek efektywnego plonu o kilka ton w porównaniu do lat o wyższej sumie GDD.

Dlaczego przymrozki dodatkowo zwiększyły wilgotność kukurydzy?

W normalnych warunkach jesiennych, kukurydza może oddać nawet 0,5–1,0% wilgotności dziennie. W 2025 roku po pierwszych przymrozkach tempo to spadło praktycznie do zera. Tkanki liści i okryw kolb uległy uszkodzeniu, co uniemożliwiło dalszą wymianę wody. Kolby pozostały zielonkawe i mokre, a łuski zamknęły się, ograniczając cyrkulację powietrza. To dodatkowo utrudniło dosychanie ziarna na polu i zwiększyło koszty suszenia po zbiorze.

Jak ograniczyć skutki niskiej liczby stopniodni i przymrozków?

Aby lepiej przygotować się na podobne sezony, warto:

• dobierać wcześniejsze odmiany kukurydzy (FAO 200–220), które dojrzewają szybciej,
• unikać późnych siewów, aby maksymalnie wykorzystać dostępne ciepło wiosną i latem,
• monitorować sumę stopniodni w trakcie sezonu, co pozwala przewidzieć tempo dojrzewania,
• rozważyć wcześniejszy zbiór i dosuszanie ziarna, aby uniknąć strat po przymrozkach,
• inwestować w efektywne suszarnie ziarna lub współpracę z lokalnymi centrami suszenia.

Podsumowanie

Wysoka wilgotność kukurydzy w 2025 roku to efekt wyjątkowo niekorzystnego układu pogodowego: niskiej liczby stopniodni oraz wczesnych przymrozków, które zatrzymały proces dosychania ziarna. Skutkiem jest nie tylko większa wilgotność w czasie zbioru, ale też spadek plonu suchej masy i wzrost kosztów suszenia.
Tegoroczny sezon pokazał, że w warunkach coraz bardziej zmiennego klimatu kluczowe staje się dobieranie odmian i agrotechniki do lokalnych warunków termicznych.