Zużyte oleje i filtry w gospodarstwie rolnym – co z nimi zrobić zgodnie z prawem?

W każdym gospodarstwie rolnym, szczególnie tam, gdzie prowadzona jest mechanizacja i intensywna eksploatacja maszyn, regularnie pojawiają się odpady niebezpieczne: zużyte oleje silnikowe i hydrauliczne, filtry paliwa, oleju i powietrza, a także inne odpady techniczne. Choć wydają się „normalnym” elementem pracy rolnika, nieprawidłowe ich składowanie czy utylizacja mogą skutkować nie tylko skażeniem środowiska, ale i dotkliwymi karami finansowymi.

Co podlega szczególnej uwadze?

Do najczęstszych odpadów powstających podczas eksploatacji maszyn w gospodarstwie rolnym należą:

• zużyty olej silnikowy i hydrauliczny (kod odpadu: 13 01 10*),
• filtry olejowe i paliwowe (kod: 16 01 07*),
• filtry powietrza (jeśli zawierają resztki olejów, traktowane jako odpady niebezpieczne),
• smary, opakowania po olejach, zużyte szmaty nasączone substancjami ropopochodnymi,
• pojemniki po płynach technicznych (np. płyn do chłodnicy, hamulcowy).

Wszystkie te odpady wymagają specjalnego postępowania – nie wolno ich spalać, zakopywać ani wyrzucać do odpadów komunalnych.

Dlaczego to ważne?

• Olej zużyty zawiera metale ciężkie, substancje rakotwórcze i węglowodory, które mogą zanieczyścić wodę i glebę.
• Filtry olejowe nadal zawierają osady i resztki oleju – to odpady niebezpieczne.
• Za nieprawidłowe postępowanie grozi kara administracyjna do 1 000 000 zł.

Co należy zrobić krok po kroku?

1. Zarejestrować gospodarstwo w BDO

Jeśli gospodarstwo wytwarza odpady inne niż komunalne, ma obowiązek rejestracji w systemie BDO (Bank Danych o Odpadach):
👉 https://rejestr-bdo.mos.gov.pl

Po rejestracji rolnik otrzymuje numer BDO, który musi podawać przy przekazywaniu odpadów firmom odbierającym.

2. Magazynować odpady tymczasowo

Do momentu przekazania, odpady należy magazynować w sposób bezpieczny:

• olej w szczelnych pojemnikach z oznaczeniem (np. „zużyty olej silnikowy”),
• filtry w zamkniętych, odpornych na przecieki beczkach lub pojemnikach,
• miejsce powinno być zadaszone, utwardzone i oznaczone.

3. Zawrzeć umowę z firmą odbierającą odpady

Rolnik nie może sam wywieźć zużytego oleju np. na PSZOK (punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych). Musi:

• przekazać odpady firmie posiadającej zezwolenie na transport i utylizację odpadów niebezpiecznych,
• firma taka wystawia Kartę Przekazania Odpadu (KPO) – dokument obowiązkowy w BDO.

4. Prowadzić ewidencję przekazanych odpadów

Rolnik zobowiązany jest do:

• ewidencjonowania ilości i rodzaju odpadów (najlepiej z pomocą firmy odbierającej),
• przechowywania KPO i ewidencji przez minimum 5 lat.

Co z gospodarstwami domowymi i małymi rolnikami?

Jeśli gospodarstwo wytwarza bardzo małe ilości odpadów (poniżej 100 kg rocznie) i nie prowadzi działalności gospodarczej, może być zwolnione z rejestracji w BDO – ale nadal musi oddawać odpady tylko uprawnionym podmiotom i mieć dokumenty przekazania. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z lokalnym oddziałem WIOŚ lub doradcą środowiskowym.

Rolnik a działalność gospodarcza – jak to rozumieć?

W praktyce rolnik prowadzący gospodarstwo rolne NIE jest traktowany jako przedsiębiorca, o ile jego działalność mieści się w definicji „działalności rolniczej” zgodnie z przepisami prawa podatkowego i cywilnego.

📜 Definicja działalności rolniczej (bez rejestracji działalności gospodarczej)

Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej i ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Działalność rolnicza to:

• uprawa roślin, hodowla zwierząt,
• ogrodnictwo, sadownictwo, rybactwo śródlądowe,
• działalność leśna,
• i produkcja rolna prowadzona w gospodarstwie rolnym.

Tak więc rolnik, który tylko uprawia ziemię, hoduje zwierzęta i sprzedaje płody rolne (np. zboże, mleko, warzywa) – NIE prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów.

Kiedy rolnik staje się przedsiębiorcą?

Rolnik staje się przedsiębiorcą (czyli musi zarejestrować działalność gospodarczą w CEIDG lub KRS), jeżeli:

• przetwarza i sprzedaje produkty w sposób przemysłowy lub usługowy (np. tłoczy oleje, piecze ciasta na sprzedaż),
• prowadzi działalność agroturystyczną na dużą skalę, nie tylko dla osób fizycznych,
• świadczy usługi (np. usługowe koszenie, orka, transport),
• kupuje i sprzedaje towary lub maszyny w celu zysku, a nie tylko na potrzeby gospodarstwa,
• przekracza limit obrotów wymagający rejestracji VAT.

A zatem:

✅ Większość typowych gospodarstw rolnych (nawet duże, 100+ ha) to nadal działalność rolnicza, a nie działalność gospodarcza.
❗ Ale: nawet jeśli nie prowadzą działalności gospodarczej, wciąż mogą podlegać obowiązkom środowiskowym, np. rejestracji w BDO, jeśli wytwarzają odpady inne niż komunalne.

🧾 Podsumowując:

Kluczowa zasada:

 Jeśli gospodarstwo rolne wytwarza odpady inne niż komunalne (np. zużyty olej, filtry, opakowania po środkach ochrony roślin), to z zasady powinno być zarejestrowane w BDO – nawet jeśli tych odpadów jest niewiele (np. 20–50 kg rocznie).

Ale skąd się wzięło to 100 kg?

Ten próg 100 kg rocznie odnosi się do tzw. zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, a nie z obowiązku rejestracji w BDO.

Różnica:

Rejestracja w BDO          

Każdy, kto wytwarza odpady inne niż komunalne i je przekazuje Trzeba mieć numer BDO

Prowadzenie ewidencji 

Obowiązuje wytwórców niektórych rodzajów odpadów, ale są wyjątki    Można być zwolnionym, jeśli odpadów jest ≤ 100 kg rocznie i nie są szczególnie niebezpieczne

📌 Przykład praktyczny:

    Masz gospodarstwo o powierzchni 15 ha.

    Raz w roku wymieniasz olej w ciągniku i kilka filtrów.

    Wytwarzasz: zużyty olej, 2 filtry paliwa, opakowania po oleju.

👉 Nawet jeśli to łączna masa np. 40 kg rocznie, to:

    musisz być zarejestrowany w BDO (bo przekazujesz odpady inne niż komunalne),

    możesz być zwolniony z prowadzenia pełnej ewidencji ilościowej, o ile nie są to odpady szczególnie niebezpieczne w większych ilościach (ale np. zużyty olej w każdej ilości podlega ewidencji!).

Czyli nawet jeśli gospodarstwo wytwarza < 100 kg rocznie odpadów technicznych (oleje, filtry), musi być zarejestrowane w BDO, jeżeli te odpady przekazuje do firmy odbierającej.

Próg 100 kg rocznie nie zwalnia z obowiązku rejestracji, a ewentualnie zwalnia z obowiązku prowadzenia ewidencji szczegółowej – ale nie zawsze, bo niektóre odpady są zawsze ewidencjonowane (np. zużyty olej silnikowy – kod 13 01 10* – to odpad niebezpieczny).

Co z opakowaniami po olejach i płynach?

Puste opakowania po olejach i płynach eksploatacyjnych również są odpadami niebezpiecznymi i powinny być:

• magazynowane osobno,
• przekazywane razem z odpadami ropopochodnymi.

Ważne: nie wypłukiwać opakowań wodą – resztki substancji nie powinny trafić do kanalizacji ani środowiska.

Podsumowanie

Zużyte oleje, filtry i techniczne odpady ropopochodne to odpady niebezpieczne, które muszą być odpowiednio magazynowane, ewidencjonowane i przekazywane do utylizacji. Obowiązki w tym zakresie dotyczą niemal wszystkich gospodarstw rolnych – niezależnie od wielkości.

Najważniejsze zasady:

• Zarejestruj się w BDO, jeśli masz taki obowiązek.
• Nie wyrzucaj, nie spalaj i nie zakopuj technicznych odpadów.
• Korzystaj wyłącznie z legalnych firm odbierających odpady.
• Przechowuj dokumenty potwierdzające legalne przekazanie odpadów.

Świadome postępowanie z odpadami to nie tylko obowiązek prawny – to także wyraz odpowiedzialności za środowisko, wodę, glebę i zdrowie ludzi.